Dieta na chore jelita - jadłospis, wykluczenia, wskazania

Nieswoiste zapalenia jelit powodują poważne problemy z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego, dlatego tak ważna jest w tym przypadku prawidłowa dieta. Zalecano Ci tonę suplementów? Sugerowano drastyczne zmiany nawyków żywieniowych? Jeśli te pytania nie są Ci obce, dowiedz się, jak powinna wyglądać dieta w stanach zapalnych jelit. Wspólnie przeanalizujmy prawidłowy jadłospis, wykluczenia bądź wskazania właściwych produktów, aby poprawić Twój komfort życia.

Przeczytaj także: Chore jelita - objawy, przyczyny i rekomendowane produkty

Otrzymaj JADŁOSPIS na 14 dni BEZPŁATNIE

Podaj adres email, by odebrać jadłospis do druku i zapisać się do newslettera

POBIERAM

Czy jelita są ważne?

Jelita to nie tylko „rura” w ludzkim ciele odpowiadająca za trawienie oraz prawidłowe wchłanianie substancji odżywczych. Ogromna armia bakterii zamieszkujących przewód pokarmowy spełnia na co dzień wiele obowiązków - m.in.:

• usprawnia perystaltykę, aby treść jelitowa nie zalegała w jelitach;
• ułatwia trawienie, zwłaszcza związków złożonych i problematycznych takich jak np. laktoza czy skrobia;
• produkuje witaminy z grupy B i K;
• wpływa na odporność całego organizmu;
• sprawia, że składniki odżywcze są efektywniej wchłaniane, aby czerpać maksimum korzyści ze spożytego pokarmu;
• hamuje rozwój stanów zapalnych.

W ostatnim czasie głośno mówi się o istotnym znaczeniu osi jelita-mózg. Stanowi ona punkt wyjścia do opracowania strategii dietoterapii zaburzeń psychicznych czy neurologicznych np. depresji lub autyzmu. Fakt ten potwierdza, jak duże znaczenie ma zdrowie jelit, a rola żywienia dla naszego zdrowia ogólnego.

Przeczytaj także: Jaki kolagen wybrać - który najskuteczniejszy dla Ciebie?

Przyczyny chorób jelit

Badania pokazują, że choroby jelit występują najczęściej spośród wszystkich chorób układu pokarmowego. Często towarzyszą im wspólne objawy, co mocno utrudnia ich prawidłową diagnostykę. Jakie podłoże mają najpowszechniejsze jednostki chorobowe?

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (IBD)

Jest to jeden z rodzajów nieswoistych zapaleniach jelit, których przyczyną są zazwyczaj czynniki genetyczne. Rzadziej spotyka się podłoże immunologiczne czy środowiskowe. IBD objawia się przewlekłymi i nawracającymi biegunkami oraz niedokrwistością.

Choroba Leśniowskiego - Crohna

Przyczyn kolejnej nieswoistej choroby jelit należy doszukiwać się w zaburzeniach mikroflory jelitowej i układu odpornościowego. Najbardziej uciążliwy dla pacjenta jest ból brzucha, duża utrata masy ciała, osłabienie oraz objawy stanu zapalnego.

Zespół jelita drażliwego (IBS)

Układ pokarmowy ulega zaburzeniom, które mają charakter przewlekły, zwykle spowodowany przez stres. Objawy, które odczuwa chory są mocno zróżnicowane, przez co postawienie diagnozy może się wydłużyć.

Uchyłki jelita grubego

Dolegliwość ta polega na występowaniu wypustek zewnętrznej ściany jelita, przeważnie okrężnicy jelita grubego. Chorują na nią najczęściej osoby po 60. roku życia. Uchyłki powodują: biegunki, bóle brzucha, zaparcia i wzdęcia.

Czego nie lubią chore jelita?

Osoby zmagające się z chorobami jelit lub dolegliwościami związanymi z ich zaburzoną pracą powinny zwracać szczególną uwagę na produkty występujące w swoim jadłospisie. W wielu przypadkach zalecenia żywieniowe są bardzo podobne, jednakże podejście do danego pacjenta powinno być indywidualne, m.in. w zależności od zaobserwowanych objawów. Aby uniknąć zaostrzenia objawów przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, należy unikać:

• częstych antybiotykoterapii i przyjmowania leków przeciwbólowych;
• przesadnego stosowanie używek m.in. alkoholu;
• nadmiernego spożycia cukru w diecie;
• niewystarczającej liczby pełnoziarnistych zbóż w spożywanym pokarmie;
• siedzącego tryb życia;
• stresu.

Mniej oczywistym szkodnikiem dla osób cierpiących na zapalenie jelita grubego jest to, co powoduje nadmierne dolegliwości w Twoim organizmie. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to przewlekły stan zapalny obejmujący błonę śluzową. Więc jeśli po zjedzeniu konkretnych produktów lub w innych okolicznościach zauważasz u siebie częste biegunki pamiętaj, że ten czynnik ma ogromne znaczenie dla mikroflory jelitowej.

Czego nie wolno jeść przy zapaleniach jelit?

Zaburzenia funkcjonowania lub zapalenia jelita grubego wymagają zastosowania lekkostrawnej diety, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia niepożądanych objawów. Należy unikać pokarmów ciężkostrawnych, zawierających duże ilości tłuszczu zwierzęcego, które podrażniają śluzówkę jelit.

Najczęściej jadłospis powinien być ubogi w:

• produkty zbożowe pełnoziarniste tj. gruba kasze, ciemnie pieczywo;
• warzywa kapustne np. kalafior, brokuł, kapusta;
• warzywa wzdymające tj. cebula, szparagi, burak;
• nasiona roślin strączkowych;
• czerwone i tłuste mięsa tj. wieprzowina, wołowina;
• tłuszcze zwierzęce np. smalec, twarde margaryny;
• produkty wysoko przetworzone tj. kiełbasy, pasztety;
• potrawy smażone, sery pleśniowe;
• napoje gazowane, soki owocowe;
• mocna kawa i herbata;
• alkohol, słodycze;
• ostre przyprawy, owoce suszone.

ZUPA MOCY - plaster dla jelit

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego - co jeść, a czego unikać?

Żywienie w okresie remisji w nieswoistym zapaleniu jelit przypomina dietę zdrowego człowieka. Podstawy żywienia klinicznego rekomendują, aby nie rezygnować z wartościowych produktów w obawie przed możliwymi objawami wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Jadłospis powinien być jak najbardziej urozmaicony, zwłaszcza dla osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Optymalna dieta dla jelit zakłada udział takich produktów jak:

• ryż biały, lekkostrawne kasze np. jaglana, manna, kuskus, bulgur;
• warzywa tj. ziemniaki, pomidory, marchew;
• owoce np. banany, jabłka;
• przetwory mleczne tj. jogurty naturalne, mleko, chude sery twarogowe*;
• chude mięso, wędliny tj. kurczak, indyk (najlepiej certyfikowane, bez GMO i antybiotyków);
• oleje roślinne np. oliwa z oliwek, olej lniany;
• łagodne przyprawy ziołowe.

*produkty mleczne powodują biegunki i przelewanie w jelitach u osób z nietolerancją laktozy

Dieta przy zapaleniu jelita grubego wymaga także prawidłowego przygotowania posiłku. Powinny być one gotowane na wodzie lub pieczone w folii oraz zjadane częściej, a w mniejszych porcjach. Zaleca się również wyeliminowanie smażenia i spożywania tłustych potraw.

Uchyłki jelita grubego - dieta

Schemat żywienia osób cierpiących na wypustki jelita grubego zależy od postaci choroby. Jeżeli jest ona w okresie remisji, należy stosować dietę wysokobłonnikową. Ważne jest wykluczenie alkoholu z jadłospisu. Co więcej, jeśli u osób chorych występuje nadmierna masa ciała, zaleca się jej zredukowanie. Dieta lekkostrawna ma swoje uzasadnienie jeżeli zmiany zapalne są widoczne i następuje zaostrzenie objawów. Wówczas powinno się spożywać głównie jasne pieczywo i jasne kasze, unikać warzyw wzdymających, strączkowych, mocnej kawy czy produkty mleczne. Warto podkreślić, że na zdrowie znacząco wpływa aktywność fizyczna, która poprawia motorykę jelit.

Warto wspomnieć, że coraz popularniejsza stosowana dieta w IBS to model żywienia FODMAP. (link do artykułu o fodmap: Czym jest dieta FODMAP? Produkty, zalecenia i przeciwwskazania)

Zespół jelita drażliwego - jaka dieta?

W tym przypadku dieta powinna być dostosowana indywidualnie. Kluczowe znaczenie ma określenie składników diety wywołujących niepożądane objawy u danej osoby, aby uniknąć konsekwencji wynikających z ich spożywania. Różnią się one w zależności od postaci IBS:

Postać biegunkowa

Chorym towarzyszy biegunka często z domieszką krwi, wymagająca stosowania diety ubogoresztkowej, z ograniczeniem tłuszczu i nierozpuszczalnego błonnika pokarmowego. Dieta powinna opierać się na takich produktach jak: młode i delikatne warzywa, jasne kasze, miąższ owoców czy błyskawiczne płatki owsiane.

Postać zaparciowa

Jeżeli objawem są zaparcia, wymaga to stosowania diety bogatoresztkowej, czyli zwiększenia zarówno błonnika rozpuszczalnego, jak i nierozpuszczalnego. Produkty, które powinny się pojawić w diecie to: grube kasze, warzywa strączkowe, pieczywo razowe, otręby, ciemny ryż, produkty mleczne. 

Warto wspomnieć, że coraz popularniejsza stosowana dieta w IBS to model żywienia FODMAP. Polega ona na ograniczeniu słabo wchłanianych i szybko fermentujących węglowodanów, które odpowiedzialne są za większość objawów zespołu jelita drażliwego. Zaliczamy do nich: laktozę, fruktozę, galaktany, fruktany, poliole.

Podsumowując, aby uzyskać poprawę zdrowia dieta w chorobach jelit powinna być łatwostrawna z obniżoną podażą tłuszczów i błonnika pokarmowego. Krótko mówiąc, delikatna dla przewodu pokarmowego, niepodrażniająca go. Leczenie farmakologiczne wraz z zastosowaniem odpowiedniego sposobu żywienia ma na celu zwiększenie jakości życia pacjentów, zmniejszenie ryzyka powikłań, a także wydłużenie czasu bez odczuwanych objawów.