Dieta GAPS - co warto o niej wiedzieć?

Czy wiesz, że aż 70% naszego układu odpornościowego znajduje się w jelitach? To właśnie dlatego tak ważne jest, by dbać o ich zdrowie. Coraz większą popularność zyskuje dieta GAPS, stworzona przez dr Natashę Campbell-McBride, która może w tym pomóc. Przyjrzyjmy się bliżej temu sposobowi odżywiania i sprawdźmy, czy rzeczywiście może być pomocny w poprawie naszego samopoczucia.

Co kryje się pod tajemniczym skrótem GAPS?

GAPS, czyli Gut and Psychology Syndrome, to nie jest zwykła dieta odchudzająca. To kompleksowe podejście do zdrowia jelit i - co ciekawe - również naszej psychiki. Brzmi intrygująco, prawda? Historia tej diety jest równie fascynująca jak ona sama. Dr Campbell-McBride, będąc neurologiem i dietetykiem, opracowała ją początkowo dla swojego syna z autyzmem. Z czasem okazało się, że jej metoda może pomóc znacznie szerszej grupie osób.

Jak to właściwie działa?

W największym skrócie - dieta GAPS pomaga przywrócić równowagę w naszych jelitach. Wyobraź sobie, że Twoje jelita to skomplikowany ekosystem. Kiedy coś w nim nie gra, odbija się to na całym organizmie. Dlatego w diecie GAPS znajdziesz dużo dobrych dla jelit produktów, jak buliony kostne (tak, te, które robiła nasza babcia!), naturalne fermentowane produkty czy świeże warzywa.

Sprawdź nasze buliony kolagenowe

Bulion klasyczny

35,90 zł

Do koszyka

Bulion drobiowy

35,90 zł

Do koszyka

Bulion Karniwora

35,90 zł

Do koszyka

Bulion Tajski

35,90 zł

Do koszyka

Co ważne, trzeba też pożegnać się z niektórymi produktami - głównie z przetworzoną żywnością, cukrem i zbożami. Może się to wydawać trudne, ale spokojnie - dieta oferuje mnóstwo smacznych alternatyw.

Dieta GAPS - co naprawdę daje naszym jelitom i psychice?

Pewnie nieraz słyszeliście o tym, że jelita to nasz "drugi mózg". I wiecie co? Coś w tym jest! Naukowcy od lat badają fascynującą zależność między zdrowiem jelit a naszą psychiką, nazywając to osią jelitowo-mózgową. Właśnie na tym związku opiera się dieta GAPS, która może pomóc osobom zmagającym się z takimi wyzwaniami jak autyzm, ADHD czy nawracające stany lękowe. Brzmi intrygująco, prawda?

Jak to działa w praktyce?

Dieta GAPS nie jest kolejną modną kuracją. To przemyślany program, który składa się z dwóch kluczowych etapów. Pierwszy z nich, etap wprowadzający, jest jak delikatne przestrajanie instrumentu - trzeba uzbroić się w cierpliwość i działać krok po kroku. Zaczynamy od najprostszych, łatwo przyswajalnych produktów, stopniowo rozszerzając menu.

Kiedy już przejdziemy przez ten początkowy okres, wchodzimy w fazę pełnej diety GAPS. Tu mamy więcej swobody w wyborze produktów, choć nadal trzymamy się określonych zasad. To trochę jak jazda na rowerze - początkowo może być trudno złapać równowagę, ale z czasem wszystko przychodzi naturalnie.

Dla kogo właściwie jest ta dieta?

Zastanawiasz się, czy GAPS jest dla Ciebie? Lista potencjalnych beneficjentów jest całkiem długa. Szczególnie mogą skorzystać z niej osoby, które borykają się z:

• uporczywymi problemami trawiennymi (jak IBS, WZJG czy choroba Leśniowskiego-Crohna),
• zaburzeniami neurologicznymi lub psychicznymi,
• chorobami autoimmunologicznymi,
• różnymi alergiami i nietolerancjami pokarmowymi.

Przeczytaj także: Dieta przeciwzapalna - wszystko, co musisz wiedzieć

Warto jednak pamiętać, że nie jest to dieta dla każdego. Jak każda poważna zmiana w sposobie odżywiania, wymaga konsultacji ze specjalistą i uważnego wsłuchiwania się w potrzeby własnego organizmu.

Kto powinien odpuścić dietę GAPS? Sprawdzamy przeciwwskazania

Zanim rzucisz się w wir nowej diety, warto sprawdzić, czy jest dla Ciebie bezpieczna. Dieta GAPS, choć dla wielu pomocna, nie jest odpowiednia dla wszystkich. Szczególną ostrożność powinni zachować pacjenci ze schorzeniami nerek czy wątroby - w ich przypadku konieczna jest konsultacja z lekarzem prowadzącym. Również osoby zmagające się z zaburzeniami odżywiania powinny poszukać innych rozwiązań, najlepiej pod okiem specjalisty. Co ciekawe, nawet pozornie zdrowe składniki diety GAPS, jak jajka czy orzechy, mogą być problematyczne dla alergików.

Na czym właściwie polega dieta GAPS?

W sercu tej diety leży przede wszystkim dbałość o zdrowie jelit. Mówiąc wprost - wyrzucamy z jadłospisu wszystko, co może szkodzić naszemu układowi trawiennemu. Żegnamy się więc ze zbożami, cukrem i przetworzoną żywnością, a witamy naturalne, pełnowartościowe produkty.

Co ciekawe, dieta GAPS to nie tylko zmiana tego, co ląduje na talerzu. To kompleksowe podejście do zdrowia, które obejmuje również styl życia. Eksperci zalecają na przykład redukcję stresu - może to być medytacja, joga czy zwykły spacer. Kluczowy jest też zdrowy sen i ograniczenie kontaktu z toksynami w codziennym życiu.

Szczególną rolę w diecie GAPS odgrywają produkty fermentowane i buliony kostne. Te pierwsze są prawdziwą kopalnią probiotyków, czyli "dobrych bakterii" wspierających nasze jelita. Z kolei buliony kolagenowe dostarczają kolagenu i aminokwasów - składników niezbędnych do regeneracji przewodu pokarmowego.

Przeczytaj także: Chore jelita - objawy, przyczyny i rekomendowane produkty

Co możemy jeść na diecie GAPS?

Lista dozwolonych produktów może początkowo wydawać się ograniczona, ale w praktyce daje spore pole do kulinarnej kreatywności. Na talerzu powinny królować:

• mięso i ryby (najlepiej z pewnych, ekologicznych źródeł),
• jajka od kur z wolnego wybiegu,
• warzywa, szczególnie te mniej skrobiowe,
• owoce (z umiarem, lepiej wybierać te mniej słodkie),
• naturalne produkty fermentowane,
• orzechy i nasiona (w rozsądnych ilościach).

Czego nie można jeść?

Przede wszystkim musimy pożegnać się ze zbożami - chleb, makaron czy ryż niestety odpadają. Słodycze? Te również lądują na czarnej liście, podobnie jak sztuczne słodziki. Warto też zapomnieć o przetworzonej żywności - wszystkie te kolorowe opakowania z długą listą składników najlepiej zostawić na sklepowej półce. Co ciekawe, nawet mleko i produkty mleczne (te niefermentowane) nie są mile widziane, ponieważ mogą być ciężkostrawne. Dodatkowo, w diecie GAPS unika się roślin strączkowych, takich jak fasola, soczewica czy groch, które mogą powodować problemy trawienne. Należy również wyeliminować ziemniaki i inne warzywa skrobiowe, które mogą wpływać na poziom cukru we krwi. Warto także zwrócić uwagę na napoje - kawa, herbata z kofeiną oraz alkohol są ograniczone, ponieważ mogą podrażniać układ pokarmowy.

Co zyskujemy?

Brzmi restrykcyjnie, prawda? Ale jest też dobra wiadomość - korzyści mogą być naprawdę znaczące. Osoby stosujące dietę GAPS często zauważają poprawę zdrowia jelit, co może przełożyć się na lepsze samopoczucie psychiczne. Nierzadko zgłaszają też wzmocnienie odporności - w końcu to właśnie w jelitach znajduje się większość naszego układu immunologicznego.

Trzeba jednak uczciwie przyznać, że nie jest to dieta dla każdego. Mogą pojawić się pewne wyzwania - od trudności w utrzymaniu reżimu żywieniowego (spróbuj wyjść ze znajomymi na miasto!) po początkowe reakcje detoksykacyjne, takie jak bóle głowy czy zmęczenie. Istnieje też ryzyko niedoborów, jeśli nie przemyślimy dobrze naszego jadłospisu.

Zanim zaczniesz...

Masz ochotę spróbować? Świetnie, ale najpierw zatrzymaj się na chwilę. Zanim rzucisz się w wir zmian, umów się na wizytę u lekarza lub dietetyka. Szczególnie jeśli masz jakieś problemy zdrowotne lub przyjmujesz leki - profesjonalna konsultacja jest naprawdę niezbędna. Specjalista pomoże Ci dostosować dietę do Twoich potrzeb i uniknąć potencjalnych pułapek.

Podsumowanie

Dieta GAPS to nie jest kolejna modna dieta-cud. To kompleksowe podejście do zdrowia, które wymaga zaangażowania i cierpliwości. Może przynieść świetne efekty, ale kluczem jest rozsądne podejście i profesjonalne wsparcie. Warto też pamiętać, że każdy z nas jest inny - co sprawdza się u jednej osoby, niekoniecznie musi działać u drugiej.

Źródła:

1. Ribichini E, Scalese G, Mocci C, Severi C. Gut-Brain Axis and Psychopathology: Exploring the Impact of Diet with a Focus on the Low-FODMAP Approach. Nutrients. 2024, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39458509/
2. Bremner JD, Moazzami K, Wittbrodt MT, Nye JA, Lima BB, Gillespie CF, Rapaport MH, Pearce BD, Shah AJ, Vaccarino V. Diet, Stress and Mental Health. Nutrients. 2020, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32823562/
3. Simon E, Călinoiu LF, Mitrea L, Vodnar DC. Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics: Implications and Beneficial Effects against Irritable Bowel Syndrome. Nutrients. 2021, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34203002/