Dieta bez glutenu i laktozy – co jeść?

Eliminacja glutenu i laktozy z diety jest konieczna dla osób z celiakią, nadwrażliwością na gluten, alergią na pszenicę oraz nietolerancją laktozy, aby uniknąć nieprzyjemnych objawów i powikłań zdrowotnych.

Ograniczenie glutenu i laktozy powinno być przede wszystkim decyzją opartą na potrzebach zdrowotnych. Każda dorosła kobieta powinna konsultować zmiany w diecie z lekarzem lub dietetykiem, aby upewnić się, że dostarcza swojemu organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych i unika niepotrzebnych restrykcji dietetycznych.

Lista produktów zawierających gluten

Gluten to białko występujące w zbożach takich jak pszenica, jęczmień i żyto. Nadaje ciastu elastyczność i pomaga mu rosnąć. Dla niektórych osób, spożycie glutenu może prowadzić do problemów zdrowotnych. Najbardziej znanym schorzeniem związanym z glutenem jest celiakia, autoimmunologiczna choroba, w której spożycie glutenu prowadzi do uszkodzenia jelita cienkiego. Osoby z celiakią muszą całkowicie wyeliminować gluten ze swojej diety, aby uniknąć objawów takich jak ból brzucha, biegunka, wzdęcia i niedobory składników odżywczych. Istnieje również nadwrażliwość na gluten, która objawia się podobnymi, lecz mniej nasilonymi objawami, oraz alergia na pszenicę, która może powodować reakcje alergiczne.

Lista popularnych produktów zawierających gluten:

• Chleb pszenny
• Makaron
• Płatki śniadaniowe z pszenicy, jęczmienia lub żyta
• Ciastka i ciasta
• Pizza
• Kruszonki i panierki
• Piwo (z jęczmienia)
• Sosy i zupy zagęszczane mąką pszenną
• Bułki i bagietki
• Precle i krakersy

Gluten znajduje się w wielu przetworzonych produktach spożywczych, dlatego ważne jest czytanie etykiet, aby unikać przypadkowego spożycia, szczególnie dla osób na diecie bezglutenowej.

Lista produktów zawierających laktozę

Laktoza to cukier naturalnie występujący w mleku i produktach mlecznych. Aby strawić laktozę, organizm potrzebuje enzymu o nazwie laktaza. U niektórych osób poziom laktazy jest niewystarczający, co prowadzi do nietolerancji laktozy. Spożycie produktów zawierających laktozę przez osoby z nietolerancją może powodować objawy takie jak bóle brzucha, wzdęcia, gazy i biegunka. Nietolerancja laktozy jest powszechna i może się pojawić na różnych etapach życia. Osoby z nietolerancją laktozy mogą unikać produktów mlecznych lub wybierać te bezlaktozowe.

Lista popularnych produktów zawierających laktozę.

• Mleko krowie (pełne, półtłuste, odtłuszczone)
• Mleko skondensowane
• Mleko w proszku
• Mleko zagęszczone słodzone
• Jogurt (szczególnie naturalny i grecki)
• Śmietana
• Lody
• Kefir
• Maślanka
• Sery miękkie (np. twaróg, ricotta, mascarpone)

Produkty te zawierają wysokie stężenia laktozy i mogą wywoływać objawy nietolerancji laktozy u wrażliwych osób. Dla osób z nietolerancją laktozy zalecane jest unikanie tych produktów lub wybieranie ich wersji bezlaktozowych.

Zdrowe zamienniki produktów zawierających laktozę

Te zamienniki nie tylko są odpowiednie dla osób z nietolerancją laktozy, ale także mogą być częścią zdrowej i zrównoważonej diety.

Oto lista 10 zdrowych zamienników produktów zawierających laktozę:

• Mleko migdałowe – roślinne mleko, które jest bogate w witaminy i minerały, a także niskokaloryczne.
• Mleko sojowe – dobry źródło białka roślinnego, często wzbogacane w wapń i witaminę D.
• Mleko kokosowe – nadaje się do gotowania i pieczenia, dodając potrawom egzotyczny smak.
• Mleko ryżowe – lekkostrawne, idealne dla osób z alergiami pokarmowymi.
• Mleko owsiane – bogate w błonnik, często wzbogacane w witaminy i minerały.
• Jogurt kokosowy – roślinny zamiennik jogurtu, dobry dla osób na diecie bezlaktozowej i wegańskiej.
• Jogurt sojowy – alternatywa dla tradycyjnego jogurtu, dostępna w różnych smakach.
• Ser roślinny (np. ser z migdałów, nerkowców) – alternatywa dla sera, dostępna w różnych wariantach smakowych.
• Lody roślinne (np. lody na bazie mleka kokosowego, migdałowego) – lody bez laktozy, które smakują równie dobrze jak tradycyjne.
• Śmietanka kokosowa – idealna do zup, sosów i deserów jako zamiennik tradycyjnej śmietany.

Zdrowe zamienniki produktów zawierających gluten

Zamienniki umieszczone na liście poniżej nie tylko pozwalają uniknąć glutenu, ale także dostarczają różnorodnych wartości odżywczych, które mogą wzbogacić dietę.

• Mąka migdałowa – idealna do pieczenia i gotowania, bogata w białko i zdrowe tłuszcze.
• Mąka kokosowa – niskowęglowodanowa mąka, świetna do wypieków i zagęszczania sosów.
• Mąka ryżowa – lekka i łatwostrawna, używana do pieczenia i robienia makaronów.
• Mąka z ciecierzycy – bogata w białko i błonnik, idealna do wypieków i potraw takich jak falafel.
• Mąka z quinoa – pełnowartościowe białko, używane do pieczenia i gotowania.
• Mąka gryczana – dobra do naleśników, chleba i wypieków, bogata w minerały.
• Makaron ryżowy – lekki i bezglutenowy, idealny do dań azjatyckich.
• Makaron z soczewicy – bogaty w białko i błonnik, doskonały zamiennik tradycyjnego makaronu.
• Chleb bezglutenowy – dostępny w wielu wariantach, często na bazie mąki ryżowej, kukurydzianej lub gryczanej.
• Płatki owsiane bezglutenowe – owsiane płatki certyfikowane jako bezglutenowe, idealne na śniadanie i do wypieków.
• Quinoa – bogata w białko i błonnik, doskonała jako zamiennik ryżu lub kaszy.
• Kasza jaglana – lekkostrawna, idealna do sałatek, zup i deserów.
• Kasza gryczana – bezglutenowa kasza, doskonała do dań obiadowych i sałatek.
• Amarantus – pełnowartościowe białko, używane do zup, sałatek i pieczenia.
• Soczewica – bogata w białko i błonnik, idealna do zup, sałatek i dań głównych.
• Ciecierzyca – wszechstronna roślina strączkowa, używana do hummusu, zup, sałatek i dań obiadowych.
• Fasola (biała, czerwona, czarna) – bogata w białko i błonnik, doskonała do zup, gulaszów i sałatek.
• Groch – idealny do zup i dań jednogarnkowych, bogaty w białko i błonnik.
• Komosa ryżowa – bezglutenowe zboże, bogate w białko, używane do sałatek, zup i jako dodatek do dań głównych.
• Kasza kukurydziana – bezglutenowa, idealna do dań śniadaniowych i pieczenia.

Sprawdź także nasz wpis: Czym jest dieta FODMAP? Produkty, zalecenia i przeciwwskazania

Przepisy na dania bez laktozy i glutenu

Wiemy, że wprowadzanie zmian w diecie może być wyzwaniem. Jeżeli masz na to czas i przestrzeń, skorzystać z naszej propozycji 6 dań, które nie wymagają zaawansowanych umiejętności kulinarnych. Oto 6 prostych przepisów na dania nie zawierające glutenu i laktozy:

Sałatka z quinoa i warzywami

Składniki:

• 1 szklanka quinoa, ugotowana i ostudzona
• Mix ulubionych warzyw (np. ogórek, pomidor, papryka, rzodkiewka)
• Sok z jednej cytryny
• 2 łyżki oliwy z oliwek
• Świeże zioła do smaku (np. natka pietruszki, bazylii)
• Sól i pieprz do smaku

Przygotowanie:

1. Wymieszaj ugotowaną quinoa z pokrojonymi warzywami w misce.
2. Dodaj sok z cytryny, oliwę z oliwek, zioła oraz sól i pieprz.
3. Delikatnie wymieszaj wszystkie składniki.
4. Podawaj schłodzoną.

Krewetki z warzywami w stir-fry

Składniki:

• 300 g krewetek, obranych
• Mix ulubionych warzyw (np. papryka, cukinia, marchewka)
• 2 ząbki czosnku, posiekane
• 1 łyżka sosu sojowego bezglutenowego
• 1 łyżka oleju rzepakowego lub kokosowego

Przygotowanie:

1. Podsmaż czosnek na oleju w głębokiej patelni.
2. Dodaj krewetki i smaż przez 3-4 minuty, aż będą różowe.
3. Dodaj pokrojone warzywa i smaż przez kolejne 3-4 minuty, aż będą miękkie.
4. Wlej sos sojowy i delikatnie wymieszaj.
5. Podawaj natychmiast, najlepiej z ryżem basmati.

Pieczony łosoś z ziemniakami słodkimi

Składniki:

• 4 filety łososia
• 2 ziemniaki słodkie, obrane i pokrojone na plastry
• 1 łyżka oliwy z oliwek
• Sok z połowy cytryny
• Sól i pieprz do smaku
• Świeże zioła (np. tymianek, rozmaryn)

Przygotowanie:

1. Rozgrzej piekarnik do 200°C.
2. Na blasze do pieczenia ułóż plastry ziemniaków słodkich.
3. Skrop oliwą z oliwek i posyp solą oraz pieprzem.
4. Umieść filety łososia na ziemniakach, skrop sokiem z cytryny.
5. Piecz przez około 20-25 minut, aż łosoś będzie dobrze upieczony.
6. Posyp świeżymi ziołami przed podaniem.

Curry z ciecierzycą i warzywami

Składniki:

• 1 puszka ciecierzycy, odcedzona
• Mix ulubionych warzyw (np. bakłażan, papryka, cebula)
• 400 ml mleczka kokosowego
• 2 łyżki pasty curry (bezglutenowej)
• 1 łyżka oleju kokosowego
• Sól i pieprz do smaku
• Świeże kolendry do posypania

Przygotowanie:

1. Podsmaż pastę curry na oleju kokosowym przez 1-2 minuty.
2. Dodaj pokrojone warzywa i smaż przez 5-7 minut, aż będą miękkie.
3. Wlej mleczko kokosowe i doprowadź do wrzenia.
4. Dodaj ciecierzycę i gotuj przez kolejne 5 minut.
5. Dopraw solą i pieprzem.
6. Posyp świeżą kolendrą przed podaniem, podawaj z ryżem basmati.

Sałatka z pieczonym kurczakiem i awokado

Składniki:

• 2 filety z kurczaka
• 1 awokado, pokrojone w kostkę
• Mix ulubionych sałat (np. sałata lodowa, rukola, szpinak)
• 1 pomidor, pokrojony w kostkę
• Dressing: sok z połowy cytryny, 2 łyżki oliwy z oliwek, sól i pieprz do smaku

Przygotowanie:

1. Upiecz filety z kurczaka w piekarniku do 180°C przez około 20 minut, aż będą dobrze upieczone.
2. Pokrój kurczaka na plasterki.
3. W misce wymieszaj sałaty, awokado i pomidora.
4. Dodaj pokrojonego kurczaka.
5. Skrop dressingiem z cytryny i oliwy z oliwek, dopraw solą i pieprzem.
6. Podawaj natychmiast.

Owsiane placki bananowe

Składniki:

• 2 dojrzałe banany, rozgniecione
• 1 szklanka płatków owsianych (bezglutenowych)
• 1 jajko
• 1 łyżeczka proszku do pieczenia
• 1 łyżeczka ekstraktu waniliowego
• Olej kokosowy do smażenia

Przygotowanie:

1. W misce wymieszaj rozgniecione banany, płatki owsiane, jajko, proszek do pieczenia i ekstrakt waniliowy, aż powstanie gładkie ciasto.
2. Rozgrzej olej kokosowy na patelni.
3. Smaż placki na patelni przez około 2-3 minuty z każdej strony, aż będą lekko zrumienione.
4. Podawaj z ulubionymi owocami lub syropem klonowym.

Te przepisy są proste do wykonania, smaczne i pozbawione glutenu oraz laktozy, idealne dla osób z nietolerancją lub tych, którzy chcą eksperymentować z nowymi, zdrowymi przepisami kulinarnymi.

Jadłospis na tydzień - dieta bez glutenu i laktozy

Oto przykładowy tygodniowy jadłospis dla osoby na diecie bezglutenowej i bezlaktozowej.

Poniedziałek

• Śniadanie: Keto zielony krem z kurczakiem i oliwkami
• Drugie śniadanie: Koktajl z mlekiem migdałowym, bananem i orzechami włoskimi
• Obiad: Sałatka z grillowanym kurczakiem, mieszanką sałat, pomidorem i dressingiem z oliwy z oliwek i cytryny
• Podwieczorek: Marchewki i seler naciowy ze sproszkowanym hummusem
• Kolacja: Ryba pieczona z ziemniakami słodkimi i pieczonymi warzywami

Wtorek

• Śniadanie: Chia pudding z mlekiem kokosowym i owocami sezonowymi
• Drugie śniadanie: Kanapki bezglutenowe z pastą z awokado i pomidorem
• Obiad: Zupa krem z dyni, z dodatkiem nasion dyni i oleju dyniowego
• Podwieczorek: Mix orzechów i suszonych owoców
• Kolacja: Wegańska zupa batatowa

Środa

• Śniadanie: Zupa jarzynowa keto z pulpecikami
• Drugie śniadanie: Koktajl z mlekiem ryżowym, szpinakiem, mango i imbirem
• Obiad: Pieczony kurczak z kaszą jaglaną i sałatką z pomidorów, ogórka i czerwonej cebuli
• Podwieczorek: Talerz pokrojonych warzyw z hummusem
• Kolacja: Ryż basmati z curry warzywnym (z dodatkiem mleczka kokosowego)

Czwartek

• Śniadanie: Jajecznica z warzywami (papryka, cebula, szpinak)
• Drugie śniadanie: Smoothie z mlekiem migdałowym, bananem, szpinakiem i mrożoną borówką
• Obiad: Sałatka z grillowanym łososiem, mieszanką sałat, avocado i dressingiem z oliwy z oliwek i limonki
• Podwieczorek: Mix orzechów i suszonych owoców
• Kolacja: Zupa krupnik z indykiem

Piątek

• Śniadanie: Omlet z warzywami (szparagi, papryka) + sałata z awokado
• Drugie śniadanie: Kanapki bezglutenowe z pastą z awokado i pomidorem
• Obiad: Zupa brokułowa z ryżem i kurczakiem
• Podwieczorek: Marchewki i seler naciowy z hummusem
• Kolacja: Ryba pieczona z ziemniakami słodkimi i pieczonymi warzywami

Sobota

• Śniadanie: Keto zupa pomidorowa z orzechami i kurczakiem
• Drugie śniadanie: Koktajl z mlekiem ryżowym, szpinakiem, mango i imbirem
• Obiad: Sałatka z quinoa, pieczonymi warzywami i sosem tahini
• Podwieczorek: Mix orzechów i suszonych owoców
• Kolacja: Sałatka z grillowanym kurczakiem, mieszanką sałat, pomidorem i dressingiem z oliwy z oliwek i cytryny

Niedziela

• Śniadanie: Owsianka z mlekiem kokosowym, jagodami i nasionami chia
• Drugie śniadanie: Koktajl z mlekiem migdałowym, bananem i orzechami włoskimi
• Obiad: Ryż basmati z curry warzywnym (z dodatkiem mleczka kokosowego)
• Podwieczorek: Talerz pokrojonych warzyw z hummusem
• Kolacja: Wegańska zupa pomidorowa z soczewicą

Przygotowanie takiego jadłospisu wymaga dostosowania do indywidualnych potrzeb i preferencji smakowych, ale powinien dostarczyć pełnowartościowe posiłki bez zawartości glutenu i laktozy.

Źródła:

1. Wojtasik A., Nietolerancja laktozy – co można stosować, a czego unikać w diecie?, https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/nietolerancja-laktozy-co-mozna-stosowac-a-czego-unikac-w-diecie/
2. Cenni S., Sesenna V. i inni, The Role of Gluten in Gastrointestinal Disorders: A Review, https://www.mdpi.com/2072-6643/15/7/1615